Müzik Denince Akla Gelen İlk Enstrümanlardan Piyanonun Özellikleri

Tuşlu bir çalgı olan piyanonun ön bölümünde klavye, arka bölümünde ise yay ve çekiçlerden oluşan bir mekanizma bulunuyor. Piyano tuşlarına dokunulduğu an, mekanizma içindeki çekiçler tellere vuruyor ve bu sayede ses oluşumu ortaya çıkıyor. Klasik müzik, caz, blues, rock, pop, funk gibi çok sayıda müzik türünde kullanılabilen piyano, elektrikli ya da akustik özellikli farklı türlerde üretiliyor. Piyano klavyelerinde yer alan beyaz tuşlar ana notaları, siyah tuşlar ise nota üzerinde diyez ve bemolle belirtilen ara notaları veriyor. Bu sayede piyano ile çok sayıda nota ve sese ulaşmak mümkün oluyor.

Piyano, klavsen adı verilen ve ilkel bir piyano modeli olarak tanımlanabilecek enstrümanın geliştirilmiş versiyonu olarak kabul ediliyor. 15. yüzyıldan itibaren yükselişe geçen klasik müzik bestelerinde klavsenin yetersiz kalması üzerine 1711 yılında Bartolomeo Cristofori tarafından icat edilen piyano, 1720'de G. Silberman ve 1780'de Sebastian Erarda tarafından geliştiriliyor. Piyanoya günümüzdeki halini kazandıran isim ise Pierre Erarda... 1821'de yinelemeli düzeneği icat ederek piyanoyu bildiğimiz gücüne kavuşturan Fransız isim, kuyruklu piyanonun da mucidi olarak kabul ediliyor.

Piyano, ihtiyaç alanına göre farklı türlerde tasarlanıyor. Klasik müzikten caz müziğe kadar pek çok alanda kullanılan piyanonun en çok bilinen türleri ise şöyle:

• Kuyruklu Piyano: Klasik müzikte, orkestra dahilinde ve solo piyano resitallerinde kullanılan kuyruklu piyanonun ön bölümünde 88 tuştan oluşan bir klavye, arka bölümünde ise sesin güçlü bir şekilde ortaya çıkmasını ve yayılmasını sağlayan geniş bir kuyruk bulunuyor. Gövde kısmı ahşaptan üretilen kuyruklu piyanonun ses mekanizması ise yaklaşık 10.000 farklı parçadan oluşuyor. Modelin ses mekanizması; piyano sesinin güçlü, tok ve yüksek tonda çıkmasını sağlarken ahşap gövde ise bu sesin daha geniş bir alana yayılmasına yardımcı oluyor.
  
  

• Konsol Tipi Piyanolar: Duvar piyanosu, dik piyano ve stand piyanolar, konsol tipi piyano olarak adlandırılıyor. Konsol tipi piyanolar, kuyruk bölümlerinin olmaması sayesinde daha az yer kaplarken yine aynı sebepten dolayı daha az titreşime sahip tok bir ses çıkarıyor. Konsol tipi piyanolar; korolarda, küçük müzik topluluklarında, kiliselerde ve müzik eğitiminde tercih ediliyor.
  
  

• Portatif Piyanolar: Org, klavye, keyboard gibi farklı isimler verilen portatif piyanolar, elektrikle çalışabilmeleri sayesinde seslerini akustik değil elektronik bir sistemle yayıyor ve bu sayede alan tasarrufu sağlıyor. Pop, rock, caz gibi türlerdeki müzik gruplarının tercih ettiği portatif piyanolar, özel çantaları içinde kolayca taşınabilmeleri sayesinde kolay bir kullanım imkanına sahip. Bu nedenle çok fazla hareket etmesi gereken müzisyenlerin tercihi olan portatif piyanolar, dijital müzik yapımında bilgisayar sistemleriyle entegre olarak farklı enstrüman seslerinin klavye üzerinden elde edilmesine de olanak tanıyor.
  

Piyano hakkında bilgi edinmek isteyen herkesin, öncelikli olarak piyanonun yapısı ve çalışma prensiplerine hakim olması gerekiyor. Piyano modelleri hakkında genel bilgiler ise şu şekilde sıralanabiliyor:

• Piyanonun ismi, İtalyancada "hafif" anlamına gelen "piano" kelimesinden geliyor. Bu ifade ise 1711'de ilk piyano tasarımını gerçekleştiren Bartolomeo Ciristofori'nin icadına verdiği "piano e forte", yani "hafif ve kuvvetli" isminden geliyor.

• Klasik bir piyano üzerinde 52 beyaz, 36 siyah tuş bulunuyor. Do sesi veren iki tuş arasındaki tuş takımına bir "oktav" ismi veriliyor. Klasik piyanolar 7,5 oktavlık bir kapasiteye sahipken daha az oktavlı piyano modelleri de üretilebiliyor.

• Piyano klavyesi, pes tuşlar en solda, tiz tuşlar en sağda olacak şekilde tasarlanıyor. Bu nedenle piyano klavyesindeki tuşlara soldan sağa doğru basmak, pesten tize doğru bir akış yaratıyor.

• Piyanonun oktav sayısı ne kadar yüksekse, çıkarabildiği ses aralığı da o kadar artıyor. Yüksek oktavlı piyanolarda en pes ve tiz seslere ulaşmak mümkün olurken az oktavlı piyanolarda yalnızca orta seviyeli sesler yer alıyor.

• Piyanoların alt bölümünde, enstrümanistin ses titreşimini kontrol etmesine yardımcı olan pedallar bulunuyor. Piyano pedalları, sesin tınlama süresini ayarlamak için de kullanılabiliyor.

• Piyanonun özellikleri, enstrümanın türüne göre değişiklik gösteriyor. Duvar piyanoları daha tok ve az yayılan bir ses çıkarırken salon piyanoları ise geniş kuyruklarındaki akustik alan sayesinde sesi son derece etkili bir şekilde yayabiliyor.

• Piyanist, sağ eliyle ezgileri çalarken sol eliyle de akor basıyor. Bu sayede kendi başına bir orkestra gibi kullanılabilen piyano, etki alanı en geniş enstrümanlar sıralamasında ilk sıralarda bulunuyor.

Çok özel bir müzik aleti olan piyanoyu ustalıkla çalmak da başlı başına bir sanat olarak kabul ediliyor. Piyanoyu tüm teknikleriyle kusursuz bir şekilde çalabilen enstrümanistlere ise "piyano virtüözü" ismi veriliyor. Dünyanın en iyi piyano virtüözlerinin birkaçının isimleri şöyle:

• Sergey Rachmaninov

• Walter Gieseking

• Glenn Gould

• İdil Biret

• Dinu Lupetti

• Alfred Cortot

• Vladimir Horowitz

• Fazıl Say

• Martha Argerich

• Radu Lupu