Basketbol Kuralları Hakkında Bilmen Gerekenler 

Basketbol, dünyanın en popüler spor dalları arasında ilk sıralarda bulunuyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa başta olmak üzere dünyanın her yerinde geniş bir hayran kitlesi bulunan basketbol, spora yeni başlayanların da en çok yöneldiği branşlardan biri... Peki basketbol nedir ve nasıl oynanır, biliyor musun? İşte basketbolun kuralları, tarihçesi ve merak ettiğin her şey!

 

Basketbol Nedir?

Basketbol, beşer kişilik iki takım tarafından elle oynanıyor. Basketbol topunu pota adı verilen ve 3,05 yükseklikte bulunan çemberlerden geçirme esasına dayanan oyunda belirlenen süre içerisinde rakibinden daha fazla sayı atan takım kazanıyor. Basketbolda 2 sayılık ve 3 sayılık iki farklı atış değeri bulunuyor. Potanın 6,75 m uzağından ya da daha uzun mesafeden atılan isabetli atışlar 3 sayı olarak değerlendirilirken daha yakın mesafeden kaydedilen sayılar ise 2 puan değerinde kabul ediliyor. Basketbolda ayrıca her biri 1 puan değerinde olan serbest atışlar da bulunuyor. Faullerde ya da basket faullerde başvurulan serbest atışlarda, top potaya değene kadar atışı kullanan oyuncu ile pota arasında rakip ya da kendi takımından başka hiçbir oyuncunun girmesine izin verilmiyor.

 

Basketbolun Tarihçesi

Basketbol, esasında dünyanın en genç spor dalları arasında yer alıyor. Günümüzde NBA, WNBA, Euroleague gibi dev organizasyonlarda erkek ve kadın yıldızlar tarafından büyük bir başarıyla oynanan ve adeta görsel bir şölen olan basketbolun tasarlandığı tarih: 1891. ABD'li antrenör James Naismith tarafından profesyonel sporcuları daha iyi antrene etme taktiği olarak geliştirilen basketbol, 1896 yılından bu yana ise profesyonel düzeyde oynanıyor. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde oynanan ve sonrasında kısa sürede dünya geneline yayılan basketbol, Türkiye'de 1904 yılından beri çeşitli seviyelerde oynanıyor. Türkiye'de profesyonel basketbol liginin kuruluş tarihi ise 1966.

 

Basketbol Nasıl Oynanır?

Basketbol, 10 dakikalık 4 çeyrek halinde, toplam 40 dakikada oynanıyor. Oyun esnasında her iki takımın antrenörleri de sayı sınırı olmaksızın oyuncu değişikliğine gidebilirken oyundan çıkan oyuncu antrenörün isteğine göre tekrar tekrar oyuna dönebiliyor. Bu sayede oyunun dinamizmi ve yüksek temposu daima muhafaza ediliyor.

Basketbol maçları başlarken misafir takım, her iki pota arasından dilediğini seçebiliyor. Oyun, orta noktada hakem atışıyla başlıyor ve her iki takımdan birer kişi, hakemin attığı topu takımına kazandırmak için hazır bekliyor. Hakem atışı esnasında topa müdahale edebilen ve arkadaşına kazandırabilen oyuncunun takımı, ilk hücumu başlatma hakkına sahip oluyor.

Basketbolda oyuncuların topa ayakla müdahale etmesi kesinlikle yasak. Her oyuncunun topu eline aldıktan sonra üç saniye içinde yerde sektirmesi gerekiyor. Oyuncu saha içinde hareket ederken de her adımında topu en az bir kez yerde sektirmek zorunda. Topu yerden sektirmeden atılan adım steps olarak değerlendiriliyor ve oyun durdurularak topu kullanma hakkı karşı takıma veriliyor. 

Her iki takım da ilk üç periyotta birer kez, dördüncü periyotta ise ikişer kez mola kullanabiliyor. Birer dakikadan oluşan molalar, takım antrenörleri tarafından diledikleri zaman talep edilebiliyor.

Oyunun normal süresi berabere tamamlanırsa, 5'er dakikalık uzatma devreleri oynanıyor. Uzatma devrelerinin sayısı hakkında herhangi bir sınırlama bulunmazken maçlar herhangi bir takım süreyi galip tamamlayana dek defalarca uzayabiliyor.

 

Basketbol Kuralları Nelerdir?

Basketbol oyun kuralları, oyunun daima dinamik, hareketli ve heyecanlı geçmesine yardımcı oluyor. Sporcuların sağlığını korumak ve oyun adaletini temin etmek amacıyla tasarlanan kuralları, basketbol hakkında bilgi edinmek ya da karşılaşmaları daha keyifli bir şekilde izlemek isteyen herkesin mutlaka öğrenmesi gerekiyor. Profesyonel seviyedeki basketbolun kuralları ise şöyle:

Topu kazanan takımın karşı yarı sahaya geçmek için 8, hücum organize etmek ve sayı atışı yapmak için 24 saniyelik bir süresi bulunuyor. 24 saniye içinde hücum tamamlanmazsa süre doluyor ve top karşı takıma geçiyor. Eğer sayı atışı yapılır ama top çembere değmezse 24 saniyelik süre işlemeye devam ediyor. Top çemberden sekerse topu kazanan takım için yeni bir 24 saniyelik süre başlıyor. Sayı atışının başarıya ulaşması durumunda ise atışı gerçekleştiren takım mesafeye göre 2 ya da 3 puan kazanıyor ve rakip takım topu kendi potasının altından yeniden oyuna sokuyor.

Oyuncular, birbirlerinin elindeki topa müdahale etme hakkına sahip; ancak birbirlerine ağır fiziki müdahalelerde bulunmaları faul olarak değerlendiriliyor. Her takım maç boyunca toplam 4 faul hakkına sahip. Toplam takım faulu sayısı 4'e ulaşmadan önce yapılan faullerde karşı takım topu faulun yapıldığı yerden saha kenarından oyuna sokuyor. 4 faul hakkı dolduktan sonra ise faul nerede yapılırsa yapılsın karşı taraf potaya 2 serbest atış kullanma hakkı kazanıyor. Eğer faul, herhangi bir oyuncu üçlük sayı atmak üzereyken gerçekleşirse serbest atış sayısı 3'e çıkıyor.

Maç boyunca her oyuncunun 4 kez bireysel olarak faul yapma hakkı bulunuyor. Faul sayısı 5'e ulaşan oyuncu, oyundan ihraç ediliyor ve bir daha geriye dönemiyor. Ancak herhangi bir oyuncusu 5 faulle oyun dışı kalan takım, çıkan oyuncunun yerine başka bir oyuncuyu dahil edebiliyor ve bu sayede takımlar eksik kalmıyor.

Herhangi bir oyuncu sayı atışı kullandığında karşı tarafın oyuncuları, havadaki topu bloke edebiliyor. Blok hareketinin başarılı sayılması için ise topun potaya doğru inişe geçmemiş olması gerekiyor. Çembere doğru inişe geçmiş toplar bloke edildiğinde ise topun gidişine bakılmaksızın atışı gerçekleştiren takım lehine sayı veriliyor. Sayı atışı kullanan oyuncuya aynı anda faul yapılması durumunda ise top çemberden geçerse hem basket geçerli sayılıyor hem de ek olarak bir serbest atış hakkı daha veriliyor.